ꯕꯦꯡꯒꯂꯤ ꯃꯌꯦꯛ:থুম্লৈমা

     


ꯇꯦꯝꯄ꯭ꯂꯦꯠ:কংলৈ খোয়ুম্সীং নোইনু থুম্লৈম নৎত্রগা থুম্খোং লাইরেম্বী[꯴] অসী অলীপা কংলৈপাক্ (অরীবা মনীপুর)গী মীতৈ মী লাই তীনগী ৱারী (মৈতৈ মী লাই তীনগী ৱারী) অমদী মীতৈ লাইনীং (সনামহী লাইনীং)গী থুম্ অমদী থুম্খোংগী লাইরেম্বীনী ।[꯵][꯶][꯷][꯸][꯹] মহাক্ অসী ফৌওইবী (ফৌলৈম), ঙালৈম অমদী ইরৈম (ইলৈম)গী মচীন্ মনাও (নৎত্রগা মমান্নবী)নী ।[꯱꯰] মহাক্ অসী মীয়াম্না থুম্ মরাং কাইহন্বীনবা খুরুম্নৈ । থুম্ অসী লনগী সক্লোন্ অমনী ।[꯵]

নোইনু থুম্লৈমা
থুম্ অমদী থুম্খোংগী লাইরেম্বী[꯱][꯲]
লাইরেম্বীসীংꯒꯤ ꯃꯅꯨꯡ ꯆꯟꯕꯅꯤ ꯫
"থুম্লৈম" হাইনা মীতৈ ময়েক্তা ইথোক্পনী ।
ꯑꯇꯩ ꯃꯃꯤꯡথুম্খোং লাইরেম্বী[꯳]
মৈতৈনোইনু থুম্লৈমা
Affiliationমীতৈ মী লাই তীনগী ৱারী (মৈতৈ মী লাই তীনগী ৱারী) অমদী মীতৈ লাইনীং (সনামহী লাইনীং)
ꯌꯨꯝথুম্খোংসীং
ꯈꯨꯗꯝꯁꯤꯡথুম্
ꯑꯏꯕ ꯂꯥꯇꯝ(ꯁꯤꯡ)ফৌওইপী ৱালোল্
ꯅꯨꯄꯥ/ꯅꯨꯄꯤনুপী
ꯃꯐꯝঅলীপা কংলৈপাক্ (অরীবা মনীপুর)
ꯐꯨꯂꯨꯞ ꯀꯥꯡꯂꯨꯞমীতৈ কাংলুপ্
ꯀꯨꯝꯍꯩꯁꯤꯡলাই হরাওব
ꯑꯀꯨꯞꯄ ꯋꯥꯔꯣꯜ
ꯃꯄꯥ ꯃꯃꯥ
ꯃꯆꯤꯟ ꯃꯅꯥꯎফৌওইবী (ফৌলৈম), ঙালৈম অমদী ইরৈম (ইলৈম)
ꯂꯣꯏꯅꯕꯤপাখংপ
ꯒ꯭ꯔꯤꯛ ꯂꯦꯡꯃꯥꯟꯅꯕএম্ফীত্রাইতী
ꯔꯣꯃꯥꯟ ꯂꯦꯡꯃꯥꯟꯅꯕসেলাসীয়া

মহাক্ অসী পাখংপগী তালোইনী হাইনসু লৌনৈ ।[꯱꯱]

থুম্লৈম

ৱাপোক্লোন্ ꯁꯦꯝꯒꯠꯂꯨ

মীতৈগী নুপীগী মমীং "থুম্লৈম" (tʰum.lə́i.mə) অসী ৱাহৈ অনীনা সেম্বনী । ৱাহৈ অনী অদুদী "Thum" (tʰum, থুম্) অমদী "Leima" (lə́i.mə, লৈম)নী । "Thum" (tʰum, থুম্) হাইবদী অচা থুম্নী ।[꯱꯲] "Leima" (lə́i.mə, লৈম) হাইবদী নীংথৌগী নুপী, মবেম্মা নৎত্রগা লাইরেম্বীনী ।[꯱꯳]

 
"থুম্খোং লাইরেম্বী" হাইরীবা থুম্লৈমগী অতোপ্পা মমীং অসী ইথোক্পনী ।

থুম্লৈমগী অতোপ্পা মমীং থুম্খোং লাইরেম্বী কৌই । "Thumkhong" (tʰum.kʰoŋ, থুম্খোং) হাইবসী "Thum" (tʰum, থুম্) অমদী "Khong" (kʰoŋ, খোং) ৱাহৈ অনীনা সেম্বনী । "Thum" (থুম্) হাইবদী অচা থুম্নী । "Khong" (kʰoŋ, খোং) হাইবদী ইংলীসকী mine হাইবনী ।[꯱꯴] অদুনা "Thumkhong" (tʰum.kʰoŋ, থুম্খোং) হাইবদী ইংলীসকী salt ditch নৎত্রগা salt brine নৎত্রগা salt mine নৎত্রগা salt well হাইবনী ।[꯱꯵] "Lairembi" (লাইরেম্বী) হাইবসী ৱাহৈ অহুম্না সেম্বনী । ৱাহৈ অহুম্ অদুদী "Lai" (লাই), "-rem" (-রেম্) অমদী "bi" (বী)নী । "Lai" (লাই) হাইবদী ইংলীসকী "God" হাইবনী । "-rem" (-রেম্) নৎত্রগা "-lem" (-লেম্) হাইবদী ইংলীসকী "excellent" হাইবনী । "bi" (বী) নৎত্রগা "pi" (পী) অসী নুপী খংনবা নীংতপ্ ৱাহৈ অমনী । অদুনা "Lairembi" (লাইরেম্বী) হাইবসী ইংলীসকী goddess হাইবনী ।[꯱꯶]

অতোপ্পা লাইরেম্বীসীংগা মরী লৈনবা ꯁꯦꯝꯒꯠꯂꯨ

 
থুম্লৈম

থুম্লৈমা অসী লৈমরেল্ সীদবীগী সক্লোন্ অমনী । লৈমরেল্ সীদবীনা থুম্খোংদা লৈবা মতম্দা থুম্লৈমা ওই হাইনৈ ।[꯱꯷] থুম্লৈমা অসী ইমোইনুগী সক্লোন্ অমনী হাইনসু লৌনৈ ।[꯱꯸]

 
থুম্লৈম

মমীং লৈবা ফম্পাক্সীংদা ꯁꯦꯝꯒꯠꯂꯨ

  • ফৌ-ওইবী, দা রাইসা গোদেস অসী ইং. কুম্ ২০০৯দা পুথোক্পা ballad opera অমনী । মসী Laihui Ensembleনা পুথোক্পনী । মসী লাইরেম্বী থুম্লৈমা, মহাক্কী মচেবেম্মা ফৌওইবী অমদী অতৈ লাইরেম্বীসীংগী ৱারীদা য়ুম্ফম্ ওইবনী ।[꯱꯹][꯲꯰]
  • ফৌওইবী সায়োন্ অসী ইং. কুম্ ২০১৭গী মীতৈলোনগী মমী কুম্হৈ অমনী । মসী লাইরেম্বী থুম্লৈমা, মহাক্কী মচেবেম্মা ফৌওইবী অমদী অতৈ লাইরেম্বীসীংগী ৱারীদা য়ুম্ফম্ ওইবনী ।[꯲꯱][꯲꯲][꯲꯳]

মরী লৈনবা লমাইসীং ꯁꯦꯝꯒꯠꯂꯨ

মতেং লৌরক্ফম্ ꯁꯦꯝꯒꯠꯂꯨ

  1. Jacobs, Joseph (1913). Folklore (in en). Folklore Society. 
  2. Devi, Lairenlakpam Bino (2002). The Lois of Manipur: Andro, Khurkhul, Phayeng and Sekmai (in en). Mittal Publications. ISBN 978-81-7099-849-5. 
  3. Singh, Moirangthem Kirti (1998). Recent Researches in Oriental Indological Studies: Including Meiteilogy (in en). Parimal Publications. 
  4. Singh, Moirangthem Kirti (1998). Recent Researches in Oriental Indological Studies: Including Meiteilogy (in en). Parimal Publications. 
  5. ꯵.꯰ ꯵.꯱ Leimarel Mingkhei (in mni), 19. 
  6. Folklore Society (Great Britain). Folklore, Robarts - University of Toronto, London, Folk-lore Society. 
  7. Jacobs, Joseph (1913). Folklore (in en). Folklore Society. 
  8. Devi, Lairenlakpam Bino (2002). The Lois of Manipur: Andro, Khurkhul, Phayeng and Sekmai (in en). Mittal Publications. ISBN 978-81-7099-849-5. 
  9. Devi, Dr Yumlembam Gopi. Glimpses of Manipuri Culture (in en). Lulu.com. ISBN 978-0-359-72919-7. 
  10. Devi, Lairenlakpam Bino (2002). The Lois of Manipur: Andro, Khurkhul, Phayeng and Sekmai (in en). Mittal Publications. ISBN 978-81-7099-849-5. 
  11. Singh, Moirangthem Kirti (1998). Recent Researches in Oriental Indological Studies: Including Meiteilogy (in en). Parimal Publications. 
  12. Learners' Manipuri-English dictionary.Thum.
  13. Learners' Manipuri-English dictionary.Leima.
  14. Learners' Manipuri-English dictionary.Khong.
  15. Learners' Manipuri-English dictionary.Thum+Khong.
  16. Learners' Manipuri-English dictionary.Lairembi.
  17. Singh, L. Bhagyachandra (1991). A Critical Study Of The Religious Philosophy, 73. 
  18. Devi, Dr Yumlembam Gopi. Glimpses of Manipuri Culture (in en). Lulu.com. ISBN 978-0-359-72919-7. 
  19. Laihui Ensemble Manipur – Phou-oibi, the Rice Goddess to perform at Esplanade Theatre Studio Singapore.
  20. Phou-Oibi, the Rice Goddess by Laihui Ensemble.
  21. Phouoibi Shayon to be shown at Shankar : 01st apr17 ~ E-Pao! Headlines.
  22. Phouoibi Shayon to be shown at Shankar – Manipur News.
  23. Gurumayum, Maheshwar. Film Release - Imphal Times.


অতোপ্পা য়েংফম্সীং ꯁꯦꯝꯒꯠꯂꯨ